25η Μαρτίου 1821
Έπειτα από περίπου 400 χρόνια υπομονής κάτω από τον τουρκικό ζυγό, οι Έλληνες πήραν τη μεγάλη απόφαση να επαναστατήσουν και να απελευθερωθούν. Η επέτειος της 25ης Μαρτίου δεν χρειάζεται συστάσεις, απλώς μία μικρή αναφορά στο ιστορικό αυτό γεγονός που άλλαξε τον ρου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Το έδαφος πλέον είχε προετοιμαστεί και το κλίμα ήταν επιτέλους ευνοϊκό, ώστε η όποια απόπειρα ξεσηκωμού να έχει κάποιο αποτέλεσμα. Σε αυτό σημαντικό ρόλο είχε παίξει το έργο της Φιλικής Εταιρείας, η οποία κατάφερε για πρώτη φορά να οργανώσει τον ξεσηκωμό, παρέχοντας οπλισμό, χρήματα και μία οργανωτική αρχή που είχε ως επικεφαλής τον Αλ. Υψηλάντη. Πρωτεργάτες του εγχειρήματος αυτού ήταν οι Εμ. Ξάνθος, Αθ. Τσακάλωφ και Νικ. Σκουφάς. Παράλληλα, σε ιδεολογικό και πνευματικό επίπεδο, έλληνες λόγιοι της εποχής, όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Ρήγας Φεραίος, ο Αδ. Κοραής κ.α., μετέδωσαν στους ανθρώπους της εποχής τις ιδέες του Διαφωτισμού περί απαλλαγής από κάθε μορφή δεσποτισμού μέσω της επανάστασης, με φωτεινό πάντα παράδειγμα αυτό της Γαλλικής Επανάστασης.
Την ίδια στιγμή σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι στον κυρίως ελλαδικό χώρο υπήρχαν άτομα με εμπειρία στα όπλα, είτε επειδή είχαν δράσει ως κλέφτες στα βουνά είτε λόγω της συμμετοχής τους στον αγγλικό στρατό, οι οποίοι διέθεταν και αξιόλογες ηγετικές ικανότητες. Μία τέτοια χαρακτηριστική μορφή ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αλλά και άλλοι όπως ο Νικηταράς, ο Αναγνωσταράς, ο Μάρκος Μπότσαρης στην Ήπειρο, ο Κανάρης στα νησιά και πολλοί άλλοι που είναι γνωστοί μέσα από τις σελίδες της ιστορίας. Αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους μύησε στους κόλπους της η Φιλική Εταιρεία, με σκοπό να στρατολογήσουν και να οργανώσουν όλο και περισσότερους ανθρώπους. Για παράδειγμα, ο Παπαφλέσσας ήταν απεσταλμένος της Εταιρείας, επιφορτισμένος με το έργο της ενημέρωσης και της οργάνωσης του Αγώνα στην Πελοπόννησο. Πρωτοστάτες, μάλιστα, σε όλη αυτό το ξέσπασμα ήταν οι Μανιάτες, οι οποίοι καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας παρέμειναν ανεξάρτητοι.
Ως ημερομηνία για το οργανωμένο και ταυτόχρονο ξέσπασμα του αγώνα είχε οριστεί η 25η Μαρτίου 1821. Ο λόγος ήταν διττός αλλά κατά βάση θρησκευτικός. Ως γνωστόν, την ημερομηνία εκείνη εορτάζεται ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Με τον τρόπο αυτό ήθελαν να υπογραμμιστεί ο θρησκευτικός χαρακτήρας της Επανάστασης καθώς η θρησκεία αποτελούσε τον θεσμό εκείνο που εξασφάλιζε, μαζί με την κοινή γλώσσα, το αίσθημα ότι οι άνθρωποι ανήκουν στο ίδιο έθνος. Παράλληλα, η λέξη ευαγγελισμός σημαίνει την αναγγελία ενός ευχάριστου γεγονότος (όπως αυτό που μετέφερε ο Αρχάγγελος στην Παναγία). Ήθελαν, δηλαδή, η μέρα εκείνη να είναι η μέρα της αναγγελίας της έναρξης του Αγώνα και της απελευθέρωσης. Παρ’ όλα αυτά να σημειωθεί πως ήδη είχαν ξεκινήσει ενέργειες εναντίον των Τούρκων με πιο χαρακτηριστική την απελευθέρωση της Καλαμάτας ήδη από τις 23 Μαρτίου, η οποία αποτέλεσε και την πρώτη απελευθερωμένη πόλη της επαναστατημένης Ελλάδας.
Στη μνήμη όλων των παραπάνω, οι απόγονοι πλέον αυτών των ανθρώπων, ως ελάχιστο φόρο τιμής, εορτάζουν την ημέρα αυτή με παρελάσεις και επίσημες δοξολογίες. Ωστόσο, η φετινή χρονιά είναι λίγο πιο ξεχωριστή μιας και κλείνουν 200 ολόκληρα χρόνια από την Επανάσταση. Αφιερώματα και ομιλίες από καταξιωμένους ερευνητές της περιόδου έχουν διοργανωθεί από πολλούς φορείς και πανεπιστημιακά ιδρύματα καθώς ακόμη και διάφορες τελετές που θα διεξάγονται σε όλη την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της φετινής χρόνιας. Δυστυχώς, λόγω των δυσχερών συνθηκών που βιώνουμε όλοι, δεν θα πραγματοποιηθούν παρελάσεις και η παρακολούθηση όλων των γεγονότων μπορεί να γίνεται μόνο διαδικτυακά.
Στο σημείο αυτό θεωρήσαμε υποχρέωσή μας να παραθέσουμε έναν μικρό αντιπροσωπευτικό κατάλογο ανθρώπων που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον αγώνα και συνέβαλαν τα μέγιστα, είτε με τα όπλα είτε με την πένα τους, ώστε να πάρει σάρκα και οστά το όραμα τόσων Ελλήνων, με αποτέλεσμα να αποτυπωθούν στη συλλογική μνήμη ως ήρωες. Ενδεικτικά, λοιπόν, και ξεκινώντας από τα προεπαναστατικά χρόνια αναφέρουμε τους εξής: Ρήγας Φεραίος, Αδαμάντιος Κοραής, Αλέξανδρος και Δημήτριος Υψηλάντης, Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’, Θ. Κολοκοτρώνης, Παλαιών Πατρών Γερμανός, Γ. Καραϊσκάκης, Οδ. Ανδρούτσος, Μ. Μπότσαρης, Παπαφλέσσας, Κ. Κανάρης, Α. Μιαούλης, Αθ. Διάκος, Ι. Μακρυγιάννης, Μ. Μαυρογένους, Λ. Μπουμπουλίνα αλλά και φιλέλληνες που έπεσαν ένδοξα για την πατρίδα μας, όπως ο Λόρδος Βύρωνας που έπεσε στο Μεσολόγγι αλλά και πολλοί ακόμα που σίγουρα αξίζει να αναφερθούν.
Τέλος, να μην ξεχνάμε πως όλα αυτά δεν γίνονται παρά μόνο ως μέσο απότισης ενός ελάχιστου φόρου τιμής στους ανθρώπους αυτούς και ως μέσο για να ερχόμαστε σε επαφή με την ιστορία μας, χωρίς ακρότητες και ανακρίβειες που μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένα και επικίνδυνα μονοπάτια.
Θεόδωρος Βρυζάκης: Ο θρύλος της Αγίας Λαύρας (1851)
25η Μαρτίου 1821
Έπειτα από περίπου 400 χρόνια υπομονής κάτω από τον τουρκικό ζυγό, οι Έλληνες πήραν τη μεγάλη απόφαση να επαναστατήσουν και να απελευθερωθούν. Η επέτειος της 25ης Μαρτίου δεν χρειάζεται συστάσεις, απλώς μία μικρή αναφορά στο ιστορικό αυτό γεγονός που άλλαξε τον ρου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας.
Το έδαφος πλέον είχε προετοιμαστεί και το κλίμα ήταν επιτέλους ευνοϊκό, ώστε η όποια απόπειρα ξεσηκωμού να έχει κάποιο αποτέλεσμα. Σε αυτό σημαντικό ρόλο είχε παίξει το έργο της Φιλικής Εταιρείας, η οποία κατάφερε για πρώτη φορά να οργανώσει τον ξεσηκωμό, παρέχοντας οπλισμό, χρήματα και μία οργανωτική αρχή που είχε ως επικεφαλής τον Αλ. Υψηλάντη. Πρωτεργάτες του εγχειρήματος αυτού ήταν οι Εμ. Ξάνθος, Αθ. Τσακάλωφ και Νικ. Σκουφάς. Παράλληλα, σε ιδεολογικό και πνευματικό επίπεδο, έλληνες λόγιοι της εποχής, όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης, ο Ρήγας Φεραίος, ο Αδ. Κοραής κ.α., μετέδωσαν στους ανθρώπους της εποχής τις ιδέες του Διαφωτισμού περί απαλλαγής από κάθε μορφή δεσποτισμού μέσω της επανάστασης, με φωτεινό πάντα παράδειγμα αυτό της Γαλλικής Επανάστασης.
Την ίδια στιγμή σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι στον κυρίως ελλαδικό χώρο υπήρχαν άτομα με εμπειρία στα όπλα, είτε επειδή είχαν δράσει ως κλέφτες στα βουνά είτε λόγω της συμμετοχής τους στον αγγλικό στρατό, οι οποίοι διέθεταν και αξιόλογες ηγετικές ικανότητες. Μία τέτοια χαρακτηριστική μορφή ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αλλά και άλλοι όπως ο Νικηταράς, ο Αναγνωσταράς, ο Μάρκος Μπότσαρης στην Ήπειρο, ο Κανάρης στα νησιά και πολλοί άλλοι που είναι γνωστοί μέσα από τις σελίδες της ιστορίας. Αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους μύησε στους κόλπους της η Φιλική Εταιρεία, με σκοπό να στρατολογήσουν και να οργανώσουν όλο και περισσότερους ανθρώπους. Για παράδειγμα, ο Παπαφλέσσας ήταν απεσταλμένος της Εταιρείας, επιφορτισμένος με το έργο της ενημέρωσης και της οργάνωσης του Αγώνα στην Πελοπόννησο. Πρωτοστάτες, μάλιστα, σε όλη αυτό το ξέσπασμα ήταν οι Μανιάτες, οι οποίοι καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας παρέμειναν ανεξάρτητοι.
Ως ημερομηνία για το οργανωμένο και ταυτόχρονο ξέσπασμα του αγώνα είχε οριστεί η 25η Μαρτίου 1821. Ο λόγος ήταν διττός αλλά κατά βάση θρησκευτικός. Ως γνωστόν, την ημερομηνία εκείνη εορτάζεται ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Με τον τρόπο αυτό ήθελαν να υπογραμμιστεί ο θρησκευτικός χαρακτήρας της Επανάστασης καθώς η θρησκεία αποτελούσε τον θεσμό εκείνο που εξασφάλιζε, μαζί με την κοινή γλώσσα, το αίσθημα ότι οι άνθρωποι ανήκουν στο ίδιο έθνος. Παράλληλα, η λέξη ευαγγελισμός σημαίνει την αναγγελία ενός ευχάριστου γεγονότος (όπως αυτό που μετέφερε ο Αρχάγγελος στην Παναγία). Ήθελαν, δηλαδή, η μέρα εκείνη να είναι η μέρα της αναγγελίας της έναρξης του Αγώνα και της απελευθέρωσης. Παρ’ όλα αυτά να σημειωθεί πως ήδη είχαν ξεκινήσει ενέργειες εναντίον των Τούρκων με πιο χαρακτηριστική την απελευθέρωση της Καλαμάτας ήδη από τις 23 Μαρτίου, η οποία αποτέλεσε και την πρώτη απελευθερωμένη πόλη της επαναστατημένης Ελλάδας.
Στη μνήμη όλων των παραπάνω, οι απόγονοι πλέον αυτών των ανθρώπων, ως ελάχιστο φόρο τιμής, εορτάζουν την ημέρα αυτή με παρελάσεις και επίσημες δοξολογίες. Ωστόσο, η φετινή χρονιά είναι λίγο πιο ξεχωριστή μιας και κλείνουν 200 ολόκληρα χρόνια από την Επανάσταση. Αφιερώματα και ομιλίες από καταξιωμένους ερευνητές της περιόδου έχουν διοργανωθεί από πολλούς φορείς και πανεπιστημιακά ιδρύματα καθώς ακόμη και διάφορες τελετές που θα διεξάγονται σε όλη την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της φετινής χρόνιας. Δυστυχώς, λόγω των δυσχερών συνθηκών που βιώνουμε όλοι, δεν θα πραγματοποιηθούν παρελάσεις και η παρακολούθηση όλων των γεγονότων μπορεί να γίνεται μόνο διαδικτυακά.
Στο σημείο αυτό θεωρήσαμε υποχρέωσή μας να παραθέσουμε έναν μικρό αντιπροσωπευτικό κατάλογο ανθρώπων που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον αγώνα και συνέβαλαν τα μέγιστα, είτε με τα όπλα είτε με την πένα τους, ώστε να πάρει σάρκα και οστά το όραμα τόσων Ελλήνων, με αποτέλεσμα να αποτυπωθούν στη συλλογική μνήμη ως ήρωες. Ενδεικτικά, λοιπόν, και ξεκινώντας από τα προεπαναστατικά χρόνια αναφέρουμε τους εξής: Ρήγας Φεραίος, Αδαμάντιος Κοραής, Αλέξανδρος και Δημήτριος Υψηλάντης, Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’, Θ. Κολοκοτρώνης, Παλαιών Πατρών Γερμανός, Γ. Καραϊσκάκης, Οδ. Ανδρούτσος, Μ. Μπότσαρης, Παπαφλέσσας, Κ. Κανάρης, Α. Μιαούλης, Αθ. Διάκος, Ι. Μακρυγιάννης, Μ. Μαυρογένους, Λ. Μπουμπουλίνα αλλά και φιλέλληνες που έπεσαν ένδοξα για την πατρίδα μας, όπως ο Λόρδος Βύρωνας που έπεσε στο Μεσολόγγι αλλά και πολλοί ακόμα που σίγουρα αξίζει να αναφερθούν.
Τέλος, να μην ξεχνάμε πως όλα αυτά δεν γίνονται παρά μόνο ως μέσο απότισης ενός ελάχιστου φόρου τιμής στους ανθρώπους αυτούς και ως μέσο για να ερχόμαστε σε επαφή με την ιστορία μας, χωρίς ακρότητες και ανακρίβειες που μπορεί να οδηγήσουν σε λανθασμένα και επικίνδυνα μονοπάτια.
Θεόδωρος Βρυζάκης: Ο θρύλος της Αγίας Λαύρας (1851)
