Τριώδιο,  Απόκριες και Καρναβάλι, η σημασία των λέξεων και η παράδοση χρόνων.

Οι Απόκριες στη σύγχρονη Ελλάδα, αποτελούν την έναρξη μιας περιόδου νηστείας και προετοιμασίας για τη μεγαλύτερη γιορτή της χριστιανοσύνης, το Πάσχα.
Η Αγγλική λέξη «carnival» ταυτίζεται με τη λέξη «απόκρεω ή αποκριά», προέρχεται από το λατινικό «carnem levare» ή «carnis levamen», που σημαίνει τη «διακοπή της βρώσης κρέατος».

Κατα την έναρξη της Αποκριάς, λέμε πως άνοιξε το Τριώδιο. Πρόκειται για το βιβλίο εκκλησιαστικής ακολουθίας της Ορθόδοξης εκκλησίας με ύμνους που ψάλλονται από την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου μέχρι το Μεγάλο Σάββατο. Ονομάζεται Τριώδιο, γιατί πολλοί από τους κανόνες που περιέχει έχουν μόνον τρεις ωδές.

Το Τριώδιο, ως χρονικό διάστημα, μπορούμε να το χωρίσουμε σε τρεις περιόδους (9 Φεβρουαρίου -1 Μαρτίου 2020).

Η πρώτη είναι η προπαρασκευαστική περίοδος για τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, η οποία χωρίζεται χρονολογικά σε τέσσερις υποπεριόδους.

  • Την Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου (9-15 Φεβρουαρίου 2020), διαβάζεται στην Εκκλησία η αντίστοιχη παραβολή από το Ευαγγέλιο του Λουκά. Την εβδομάδα αυτή, δε γίνεται νηστεία, τρώγεται ελεύθερα κάθε φαγητό όλες τις ημέρες.
  • Την Κυριακή του Ασώτου διαβάζεται στις Εκκλησίες η παραβολή του ασώτου υιού μέσα από το Ευαγγέλιο του Λουκά. Την εβδομάδα αυτή (16 – 22 Φεβρουαρίου 2020), γίνεται «κατάλυση στα πάντα» όλες τις ημέρες, εκτός της Τετάρτης και Παρασκευής. Η Πέμπτη αυτής της εβδομάδας, κατα το έθιμο της Τσικνοπέμπτης  καταναλώνεται κρέας, μέσα σε εορταστικό κλίμα. Στο τέλος της εβδομάδας έρχεται το «Σάββατο των Ψυχών» ή Ψυχοσάββατο. Είναι το πρώτο από τα δύο Ψυχοσάββατα του έτους (το δεύτερο επιτελείται το Σάββατο πριν από την Κυριακή της Πεντηκοστής).
  • Την Κυριακή των Απόκρεω (23-29 Φεβρουαρίου 2020), διαβάζεται η περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου που αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία. Ονομάζεται και εβδομάδα της Τυροφάγου, τρώγονται γαλακτοκομικά, αυγά και ψάρια, όχι όμως κρέας.
  • Την Κυριακή της Τυροφάγου, διαβάζεται η περικοπή του Ευαγγελίου του Ματθαίου περί συγχώρεσης και νηστείας. Την ημέρα αυτή, κορυφώνονται οι καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Η δεύτερη περίοδος, είναι η Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα έως την Παρασκευή πριν από το Σάββατο του Λαζάρου. Μέρες νηστείας και προσευχής, που προετοιμάζει τον πιστό για την Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Κυρίου.

Η τρίτη περίοδος είναι η Μεγάλη Εβδομάδα, ξεκινά την Κυριακή των Βαΐων έως το Μεγάλο Σάββατο και είναι αφιερωμένη στα Πάθη του Χριστού.

Οι Απόκριες, ταυτίζονται με την περίοδο του Τριωδίου, μια κινητή περίοδο στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση. Η περίοδος αυτή χρονικά συμπίπτει με τα Ανθεστήρια, γιορτή των Αρχαίων Ελλήνων, που ήταν αφιερωμένη στο θεό Διόνυσο, τον θεό του κρασιού και του γλεντιού.

Τα Ανθεστήρια, διαρκούσαν τρεις ημέρες στην Αθήνα. Κατά το έθιμο, φορούσαν μάσκες από πηλό ή δέρμα ζώων, ή έβαφαν το πρόσωπό τους με τρυγία, το κατακάθι του κρασιού και στεφανώνονταν με κλαδιά κισσού, το ιερό φυτό του θεού Διονύσου. Γιόρταζαν με αγώνες οινοποιίας, γλέντια, πειράγματα και σάτυρα.
Πολλές σατυρικές αναπαραστάσεις έχουν καταφέρει να διασωθούν από τα αρχαία χρόνια και τα βλέπουμε ακόμα, με μικρές παραλλαγές σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Στη Νάξο είναι οι “κουδουνάτοι”, στο  Λιτόχωρο ¨Η δίκη του Καδή¨, το έθιμο του καλόγερου στις Σέρρες, ο γέρος και η κορέλα στη Σκύρο, ο ιερός και ο βλάχικος γάμος σε πολλά μέρη της χώρας.

Σε κάθε περιοχή της Αθήνας έχουμε τοπικά καρναβάλια, μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται για να σατυρίσουν, να προκαλέσουν και να γελάσουν. Πρώτη θέση έχει το καρναβάλι του Μοσχάτου μεταξύ των υπόλοιπων Δήμων. Στην υπόλοιπη Ελλάδα έχουμε επίσης κέντρα ξεφαντώματος, με προσέλευση κόσμου από όλη την Ελλάδα.
Το μεγαλύτερο κέντρο αποτελεί η Πάτρα με το περιώνυμο Πατρινό καρναβάλι, που έχει τις ρίζες του στις αρχές του 19ου αιώνα. Η Ξάνθη έχει το ονομαστό Ξανθιώτικο Καρναβάλι που έχει πολλά λαογραφικά στοιχεία. Ενώ το Ρεθεμνιώτικο Καρναβάλι, είναι το δημοφιλέστερο και πολυπληθέστερο της Κρήτης.

Με το πέρασμα του χρόνου και τον ερχομό του Χριστιανισμού ο τρόπος έκφρασης της πίστης των ανθρώπων άλλαξε, αλλά το έθιμο των Ελλήνων να γλεντούν και να μεταμφιέζονται την περίοδο αυτή, παρέμεινε.