Πληροφορίες

Ο Άθωνας στεφανώνει τον Άγιο Παύλο, που χτίστηκε πλάι σε ένα μεγάλο χείμαρρο (της Καλάθας), κάστρο περισσότερο παρά μοναστήρι, αφιερωμένο στην Υπαπαντη του Κυρίου.

Η παράδοση το θέλει να ιδρύθηκε στα τέλη του 8ου αι. από το μοναχό Παύλο Ξηροποταμηνό, στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Χάρη όμως στις προσπάθειες των σέρβων μοναχών Ραδώνια και Πηγάση και τις χορηγίες των Παλαιολόγων, έγινε πραγματικό μοναστήρι.

Απρόσμενη εύνοια βρήκε και από τη Μάρα, μητριά του Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή, ο οποίος της χάρισε θησαυρούς που είχε κατακλέψει από την Πόλη στην τραγική Άλωση του 1453, ανάμεσα στους οποίους και τα δώρα των μάγων στο Χριστό. Λέγεται ότι η Μάρα, που ήταν Σέρβα, θέλησε να μεταφέρει η ίδια τα δώρα στη μονή, αλλά μια φωνή τη σταμάτησε λέγοντας της ότι στο Όρος υπάρχει βασίλισσα, η Θεοτόκος. Ο σουλτάνος βέβαια δεν παρέλειψε να απειλήσει και τελικά να καταληστεύσει το μοναστήρι, το οποίο δεν έσωσαν οι γραφικές επάλξεις του. Στα χρόνια της Επανάστασης ερημώθηκε αφού οι μοναχοί προσέτρεξαν στον Αγώνα. Μετά από πυρκαγιές, πλημμύρες και καταστροφές, χρειάστηκε να ξαναχτιστεί σχεεδόν από την αρχή την εποχή των βαλκανικών πολέμων. Το παλιό καθολικό της μονής είχε τοιχογραφίες της μακεδονικής σχολής, που δυστυχώς δεν σώζονται.

Αυτό που διατηρείται ευτυχώς είναι ιστορικά έγγραφα, χειρόγραφοι κώδικές και 15.000 περίπου έντυπα βιβλία, στην καλά οργανωμένη βιβλιοθήκη της.

Χάρτης