Πληροφορίες

Η μονή Ξηροποτάμου, ίσως είναι η παλιότερη μονή του Όρους. Αφιερωμένη στους 40 Μάρτυρες, στέκει στο μέσο της χερσονήσου. Παλαιότερα ήταν μια από τις πιο πλούσιες μονές, με περιουσία ως τη μονή Ιβήρων και δάσος από αγριοκαστανιές.

Η παράδοση αναφέρει πως φτιάχτηκε από την αυτοκράτειρα Πουλχερία το 424 ή τον Παύλο Ξηροποταμίτη το 960 μ.Χ. Ως προς τον καθορισμό τπυ περιουσιακού πλούτου της μονής, αυτός καθορίστηκε από έναν αγώνα...βάδην μεταξύ των ιδρυτών μοναχών Αθανάσιου και Παύλου, της Μεγίστης Λαύρας και Ξηροποτάμου αντίστοιχα. Για να προσδιοριστούν τα κτήματα που θα κατείχε η κάθε μονή, οι μοναχοί συμφώνησαν να ξεκινήσουν το περπάτημα από το Όρθρο, ώσπου να συναντηθούν και, όση απόσταση κάλυπτε ο καθένας, αυτή θα άνηκε και στη μονή του.  Ο μοναχός Παύλος όμως ξεκίνησε πριν τον όρθρο, τον οποίο έψαλε...καθ’ οδόν! Έχοντας το προβάδισμα, συνάντησε τον Αθανάσιο στη σημερινή μονή Αγ. Παύλου, καλύπτοντας τα μέγιστα σε απόσταση.

Τα κειμήλια της αρκετά και μοναδικά, διασώθηκαν από τις τουλάχιστον τέσσερις καταστροφικές φωτιές στην ιστορία της (η τελευταίες 1952 και 1972), την έκαψαν ολοσχερώς. Ιδιαίτερη ακμή σημείωσε τους 12ο-13ο αι., αλλά στα χρόνια της Φραγκοκρατίας άρχισε να παρακμάζει.

Η Μονή Ξηροποτάμου είανι ασφαλώς από τις πιο όμορφες, με καστρόπετρα στα θεμέλιά της και πορφυρές καμάρες στα παράθυρα των κελιών. Από μακριά διακρίνονται μόνο οι εξώστες της, ξύλινες κατασκευές που επεκτείνουν τη θέα στο αθωνικό άπειρο. Αυτό το άπειρο θα μετρούσε και ο μοναχός Καισάριος με χάρακα τον Άθω: «για τούτον και σε δίκαιον σε ονομάζουν όλοι της Παναγίας Δέσποινας, κήπον και περιβόλι...»

Χάρτης